۱۴ آذر ۱۴۰۳

تأمین مالی از طریق اوراق مضاربه

اوراق مضاربه اوراق بهاداری است که بر اساس قرارداد مضاربه طراحی می‌شود. ناشر اوراق مضاربه با واگذاری اوراق، وجوه متقاضیان اوراق را جمع‌آوری کرده به‌عنوان مضاربه در اختیار بانی قرار می‌دهد، بانی در فعالیت اقتصادی سودآور (بازرگانی) به کار می‌گیرد و در پایان هر معامله یا پایان هر دوره مالی سود حاصله را بر اساس نسبت‌هایی که روی اوراق نوشته شده، میان خود و صاحبان اوراق تقسیم می‌کند. دارندگان اوراق نقش مالک و بانی نقش عامل قرارداد مضاربه را دارند. اوراق مضاربه را می‌توان با کاربری‌های مختلف طراحی کرد.

انواع اوراق مضاربه
1. اوراق مضاربه خاص؛ جهت انجام فعالیت تجاری خاص، عرضه شده و پس از اتمام آن فعالیت، سود حاصل تقسیم می‌گردد. گاهی یک شرکت تجاری (بانی) ازیک‌طرف دانش و تجربه لازم و از طرف دیگر مجوز خرید و فروش کالای خاصی را دارد، ولی برای تأمین مالی با مشکل مواجه است. برای حل این مشکل اقدام به انتشار اوراق مضاربه برای فعالیت تجاری خاص می‌شود و سرمایه مورد نیاز، در اختیار بانی قرار گرفته تا فعالیت تجاری مشخص را انجام داده، در پایان فعالیت سود حاصله را پس از کسر سهم عامل بین صاحبان اوراق تقسیم می‌کند. صاحبان اوراق می‌توانند اوراق را نگهداری کرده از سود تجاری استفاده کنند یا در بازار ثانوی آن را به فروش برسانند.

2. اوراق مضاربه عام با سررسید؛ در این اوراق بانی، با سررسید معین (مثلاً سه سال یا پنج سال) و با دوره‌های مالی مشخص (مثلاً سه ماه یا شش ماه یا یک سال) اوراقی را منتشر می‌نماید سپس با سرمایه حاصل به تجارت می‌پردازد. در این حالت معمولاً فعالیت خاصی برای بانی معین نمی‌گردد. بانی با آن سرمایه به فعالیت تجاری می‌پردازد و در پایان هر دوره مالی سود حاصل را پس از کسر سهم عامل، بین صاحبان اوراق توزیع می‌کند. در پایان سررسید نیز افزون بر سود آخرین دوره مالی، اصل سرمایه صاحبان اوراق را برمی‌گرداند و یا تبدیل به اوراق مضاربه عام با سررسید جدیدی می‌کند.

3. اوراق مضاربه عام بدون سررسید؛ این اوراق در فعالیت و پرداخت سود همانند حالت قبل عمل نموده تنها با این تفاوت که سررسید ندارد و تا انحلال شرکت این اوراق دارای اعتبار بوده و در هر دوره مالی سود پرداخت می‌نمایند. در پایان هر دوره مالی نیز هر شرکت تجاری سود حاصل از فعالیت را پس از کسر سهم عامل، به بانک می‌پردازد تا میان صاحبان اوراق توزیع ‌کند. این وضعیت تا زمان انحلال شرکت تجاری متقاضی سرمایه ادامه می‌یابد و در صورت انحلال، دارایی شرکت طبق مقررات بین صاحبان اوراق تقسیم می‌شود.